Wolf Hall en De zusjes Boleyn

Ik zit in een Tudor-fase. Een beetje tot mijn verbazing, want Henry VIII leek mij uit de geschiedenisboekjes een bebaarde engerd met zes achtereenvolgende echtgenotes, van wie hij er twee verstootte en twee liet onthoofden. (Een stierf er in het kraambed, en de zesde overleefde hem). Als hoofdpersoon in de zondagavondse tv-serie The Tudors wordt hij echter uitgebeeld als een knappe, charismatische kerel (zij het nog steeds een beangstigende echtgenoot) in een soort The Bold goes Middle Ages, maar dan met diepgang, actie, en prachtige kostuums en locaties. Ik volg het dan ook op de voet.

Pionnen
Deze zomer las ik ook Philippa Gregory's De zusjes Boleyn (The Other Boleyn Girl, ook verfilmd met Scarlett Johansson en Natalie Portman). Hoofdpersoon in dit boek is Mary Boleyn, de zus van de tweede vrouw van Henry, Anne Boleyn. Saillant detail: Mary was eerder Henry's maitresse. Het boek leest makkelijk weg, maar Gregory beschrijft evengoed schrijnend hoe Mary en Anne door hun uiterst adelijke familieleden naar believen worden ingezet om de familiestatus en rijkdom te verhogen, en als hete aardappels worden gedropt zodra ze uit 's konings gunsten verdwijnen. Het was een slechte tijd om vrouw te zijn, die zestiende eeuw.

Opkomst en ondergang
De laatste dagen ging ik helemaal kopje onder in Hilary Mantel's Wolf Hall, een pil van 664 bladzijden, die ik het liefst allemaal achter elkaar zou willen verslinden (jammer dat het dagelijks leven soms zo tussendoor komt). Het is het verhaal van Thomas Cromwell, die vanuit het niets (na een schimmige jeugd als zoon van een meestal dronken dorpssmid) opklimt tot de positie van de belangrijkste adviseur van Henry. Om hen heen vallen hovelingen, kardinalen en koninginnen bij bosjes uit de gunst van de koning, en ook Cromwell zelf zal uiteindelijk op het schavot eindigen (al valt dat buiten het bestek van dit boek). Geen vrolijk thema, en geen verrassende wendingen, de geschiedenis is immers bekend.

Nooit vrij, nooit veilig
Wat Wolf Hall zo meeslepend maakt is de indringende manier waarop Mantel de tijd, de samenleving en de mensen weergeeft. Het boek pakt je bij je kraag en gooit je in een wereld van pracht en praal, armoede, ziekte, rijkdom, schoonheid, onrecht, religie, bijgeloof, wreedheid en liefde. En boven alles, vond ik, ook een wereld van onvrijheid en willekeur. Onvrijheid om te geloven wat je wilt, te zeggen wat je denkt, te doen wat je zou kunnen doen als je niet gebonden was door de beperkingen van je klasse (of je sekse). Willekeur van koningen, religieuze twisten, ziektes en plunderaars, een leven dat nooit veilig of gewaarborgd is. Een boek om helemaal in ondergedompeld te worden en, als je weer bovenkomt, een boek dat je met andere ogen naar de verworvenheden en tekortkomingen van je eigen tijd laat kijken.

Voor wie meer wil lezen, de links naar Bol: